“Sanatçı olmanın dünyaya güzellikler sunmak olduğunu gösteren güzel insan, efsane filmlerin unutulmaz oyuncusu, ‘Anne Kafamda Bit Var’ın yazarı, ülkesinin ve halkının barış, demokrasi, özgürlük mücadelesinin militanı, ‘Ekmek, gül ve özgürlük günleri’nin yorulmaz savaşçısı, ülkesinin güzel yarınlarına kucak kucak emek taşıyan, Nâzım Hikmet sevdasını, Nâzım Hikmet Vakfı’nın kuruluşundan bugüne yönetim kurulunun her dönem en aktif üyesi olarak gösteren sevgili arkadaşımız Tarık Akan, 16 Eylül 2016 Cuma sabahı aramızdan ayrılmıştır. Işıklı anısı önünde saygıyla eğiliyoruz. Halkımızın başı sağ olsun.”
Tarık Akan kimdir?
Asıl adı, Tarık Tahsin Eregül olan Tarık Akan 13 Aralık 1949 yılında İstanbul’da doğdu.
Önce Yıldız Teknik Üniversitesi’nde makine mühendisliği bölümünde, ardından onu yarıda bırakıp Gazetecilik Yüksek Okulu’nda öğrenim gördü.
Bakırköy’deki plajlarda cankurtaranlık, işportacılık yaparken 1970 yılında dönemin ünlü dergisi Ses’in açtığı oyunculuk yarışmasına katılarak birinci geldi.
1971 yılında Filiz Akın ve Ekrem Bora’yla ilk filmi olan “Emine” ile oyunculuk kariyerine adım attı.
Tarık Akan, Türkiye sinemasının en yakışıklı jönlerinden biri olarak önce Yeşilçam’da, salon filmleriyle ünlendi.
Özellikle Arzu Film’in çektiği “Hababam Sınıfı”, “Mavi Mavi”, “Canım Kardeşim”, “Sev Kadreşim”, “Bizim Aile” gibi filmlerle büyük bir hayran kitlesine sahip oldu.
70’lerin sonlarında ise farklı bir sinema anlayışına yöneldi, toplumsal içerikli filmlerde rol almaya başladı. “Baraj”, “Nehir” gibi filmleri 1978 yapımı, Yavuz Özkan’ın yönetmenliğini yaptığı “Maden” filmi izledi. Büyük başarı elde eden, Cüneyt Arkın’ın da yer aldığı film Tarık Akan’ın sinema anlayışındaki değişimin adı oldu.
Tarık Akan’ın bu yöneliminin nedeni Vasıf Öngören ile dostluğuydu. Akan, pek çok kez “Beni ben yapan Vasıf’tır” demişti.
“Maden” filmi sayesinde Yılmaz Güney’le tanıştı.
1978 yılında çekimlerine başlanan ve 1979 yılında gösterime giren, Zeki Ökten’in yönettiği senaryosunu Yılmaz Güney’in yazdığı “Sürü” filminde yer aldı.
Filmde Melike Demirağ ile Tuncel Kurtiz de rol alıyordu. Film 12 Eylül döneminde yasaklandı.
1982 yılında ise Yılmaz Güney ile Şerif Gören’in senaryosunu yazdığı, yönetmenliğini yine Şerif Gören’in yaptığı “Yol” filminde izleyici karşısında çıktı. Film Cannes Film Festivali’nde büyük ödül olan Altın Palmiye’ye değer görüldü. Tarık Akan ise “en iyi erkek oyuncu” dalında aday gösterildi.
Ne var ki “Yol” filmi Cannes Film Festivali’nde ödül aldığında Tarık Akan’ın yurtdışına çıkış yasağı bulunuyordu. Tarık Akan bu konuda “Gidip ödülü alamadım, içimde kaldı. Yılmaz abi (Güney) kaldırdı ödülü; Zeki Ökten, Atıf Yılmaz ve Şerif Gören’le ben de Beyoğlu’nda bir meyhanede kadeh kaldırdık” demişti.
Tarık Akan 1988’den 1991’e kadar yargılandı ve 3 ay hapiste kaldı.
Bu dönemde neler yaşadığını, cezaevinde yazdığı “Anne Kafamda Bit Var” kitabında anlattı.
1980’den sonra bir süre ticari taksi kiralayarak çalıştı.
1991 yılında daha önceleri kendisinin de okuduğu Taş Özel İlkokulu’nu yap-işlet-devret sistemi ile alarak Özel Taş Koleji’ni kuran Akan, Aziz Nesin’in ölmesinden sonra görevini devir alan oğlu Ali Nesin’den vakıf başkanlığını devir aldı.
Nazım Hikmet Vakfı’nda Başkan Vekili olarak çalıştı, vakıf için beş belgesel çekti, altıncısı üzerine çalışmaları sürüyordu.
Ödülleri
* 1973 – 1973 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu, “Suçlu”
* 1978 – 1978 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu, “Maden”
* 1980 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu,“Adak ve Sürü”
* 1982 – Cannes Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu, “Yol” ile Aday
* 1984 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu, “Pehlivan”
* 1985 – Berlin Uluslararası Film Festivali, Gümüş Ayı, “Pehlivan”ile Mansiyon
* 1989 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu,“Üçüncü Göz”
* 1990 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu,“Karartma Geceleri”
* 1992 – Adana Altın Koza Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu,“Karartma Geceleri”
* 1996 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, Yaşam Boyu Onur Ödülü
* 2003 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu,“Gülüm”
* 2006 – Sinema Yazarları Derneği Ödülleri, Onur Ödülü
* 2007 – Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği Ödülleri, Sinema Emek Ödülü
Filmleri
1971
* Emine
* Beyoğlu Güzeli
* Vefasız
* Melek mi, Şeytan mı?
* Solan Bir Yaprak Gibi
1972
* Sisli Hatıralar
* Azat Kuşu
* Kaderimin Oyunu
* Suçlu
* Para
* Aşkların En Güzeli
* Üç Sevgili
* Sev Kardeşim
* Tatlı Dillim
* Feryat
1973
* Yeryüzünde Bir Melek
* Umut Dünyası
* Yalancı Yarim
* Canım Kardeşim
* Bebek Yüzlü
* Oh Olsun
1974
* Hababam Sınıfı
* Esir Hayat
* Memleketim
* Kanlı Deniz
* Yaz Bekarı
* Mavi Boncuk
* Mahçup Delikanlı
* Boşver Arkadaş
1975
* Bizim Aile / Merhaba
* Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı
* Ateş Böceği
* Çapkın Hırsız
* Gece Kuşu Zehra
* Delisin
* Evcilik Oyunu
* Ah Nerede
1976
* Gizli Kuvvet
* Cani
* Kader Bağlayınca
* Öyle Olsun
* Aşk Dediğin Laf Değildir
1977
* Şeref Sözü
* Baraj
* Bizim Kız
* Babanın Evlatları
* Nehir
* Sevgili Dayım
1978
* Maden
* Seninle Son Defa
* Kanal
* Sürü
* Lekeli Melek
1979
* Adak
* Demiryol
1981
* Deli Kan
* Herhangi Bir Kadın
* Yol
1982
* Arkadaşım
* Kaçak
1983
* Derman
* Çocuklar Çiçektir
* Gecenin Sonu
* Beyaz Ölüm
1984
* Pehlivan
* Yosma
* Damga
* Kayıp Kızlar
* Alev Alev
1985
* Bir Avuç Cennet
* Kan
* Tele Kızlar
* Son Darbe
* Paramparça
1986
* Halkalı Köle
* Adem ile Havva
* Acı Dünyalar
* Ses
* Kıskıvrak
* Beyoğlu’nun Arka Yakası
1987
* Yağmur Kaçakları
* Skandal
* Su Da Yanar
* Çark
* Kızımın Kanı
1988
* El Kapıları
* Dönüş
* Üçüncü Göz
1989
* İkili Oyunlar
* İsa, Musa, Meryem
* Leyla İle Mecnun
* Kimlik
1990
* Bir Küçük Bulut
* Devlerin Ölümü
* Berdel
* Karartma Geceleri
1991
* Bir Kadın Düşmanı
* Uzun ince Bir Yol
* Siyabend ile Heco
1992
* Taşların Sırrı
1994
* Yolcu
* Çözülmeler
1995
* Aşk Üzerine Söylenmemiş Herşey
1997
* Mektup
* Antika Talanı
1999
* Hayal Kurma Oyunları
* Eylül Fırtınası
2002
* Gülüm
* Abdülhamit Düşerken
* Koçum Benim
2003
* Vizontele Tuuba
2004
* Gece Yürüyüşü
2006
* Ankara Cinayeti
* Ahh İstanbul
2009
* Deli Deli Olma
