Mizgîn Zêdan, Suriye Kadınları İnisiyatifi'nin yöneticilerinden.

Zêdan'ın yaşamı da binlerce kadın gibi Rojava devrimi ile değişiyor.  Rojava devriminin öncesinde ev emekçisi bir kadın ve 2 çocuğu var. Hayatının büyük bir bölümü, toplumun kadınlara biçtiği ev işlerini yapmakla geçiyor. Devrim süreciyle birlikte Kürdistan Değişim Partisi'nin kuruluş sürecinin içinde yer alıyor ve partinin kadın çalışmalarını yürütüyor. 

Qamışlo'da kaldığımız 3. günün akşamında bizi evinde ağırlayan Zêdan, kendi yaşamından inisiyatife, Rojava sözleşmesine bir dizi soruya yanıt verdi.

Devrim ile birlikte kadınların önünde büyük bir yol açıldığını belirten Zêdan, amaçlarının toplumda kadınlar açısından tam eşitliği sağlamak olduğuna dikkat çekti. Zêdan, kadının ekonomik olarak desteklenmesinin önemini vurguladı, inisiyatif olarak kadın atölyelerini açmak gibi bir gündemleri olduğunu anlattı.

Zêdan, tüm kadınlara seslenerek, "Ancak birlikte mücadele edersek, kadınlar özgürleşebiliriz" dedi.

Suriye Kadınları İnisiyatifi'nin Başkan Yardımcı Mizgîn Zêdan'ın sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

Devrimle birlikte siyasete katıldınız. Devrim öncesinde neden siyasetle ilgili değildiniz?

Kürt toplumunda herkesin siyasetle ilişkisi vardır. Ama Baas döneminde çok ciddi bir baskı ve şiddet vardı. Örneğin çocukların Kürtçe isimlerine dahi izin verilmiyordu. Kürt olduğunu söyleyen birinin rejim tarafından alınması ve yıllarca cezaevinde tutulması söz konusuydu. Bu yüzden de özellikle kadınlar böylesine ağır bir şiddetle mücadele edemeyeceklerini düşündükleri için genelde siyasetten uzak duruyorlardı. Rojava devrimine kadar kadınlar hem ailevi sebeplerden dolayı hem de siyasetin mevcut koşullarından dolayı siyase pek katılım sağlamıyorlardı.

ROJAVA DEVRİMİ ÖNÜMÜZE BÜYÜK BİR YOL AÇTI

Bu durumda Rojava devrimi, sizi ve binlerce kadını evden dışarıya çıkardı...

Evet... Rojava devrimi ile beraber kadının önünde büyük bir yol açıldı. Hiç kimse Rojava'da kadınların ellerine silah alıp erkeklerle savaşabileceğini, toplumda siyasete katılabileceğini, bazı kurumlarda yer alabileceğini tahmin etmiyordu. Biz kadınlar da bunu tahmin etmiyorduk. Aslında kadınlar birçok yönde hem devrim hem de kendileri için savaştılar. Siyasete katıldılar, cepheye gittiler. Yaralıların tedavilerini üstlendiler, ekonomiye katılıp ürettiler. 

Bu süre içerisinde Rojavalı kadınların, demokratik örgütler de kurduğu görüyoruz. Bunlardan biri Suriye Kadınları İnisiyatifi. Bu inisiyatif nasıl kuruldu, bileşenleri kimler?

İnisiyatif devrimle birlikte kadınların Rojava toplumunda eşit ve özgür bir biçimde yaşayabilmeleri, bunun mücadelesini vermek için kuruldu. Bu inisiyatifle beraber temelde iki şeyi amaçladık. Birincisi; evde hapsedilen kadını dışarıya çıkartmak. İkincisi; Rojava'da kadın mücadelesi yürüten kadınları bir çatı altında örgütlemek. Bu yönde çok ciddi bir destek de aldık. İlk kongremizi 200 kadının katılımı ile gerçekleştirdik. Rojava'daki anayasa için de ciddi bir çalışma yaptık. Anayasa için kadınların görüşlerinin alınması, Rojava'nın kadınların yaşayabileceği bir ülkeye dönüştürülmesi için çabada bulunduk. Baas rejimi altında kadınlar gibi erkekler de özgür bir yaşam içinde değillerdi. Dolayısıyla yaptığımız çalışma ile aslında temelde toplumu, özelde kadını özgürleştirme ve yeniden yaşamı inşa etmesine olanak sağlama mücadelesini verdik. İnisiyatifi kurarken sloganımız şuydu: Kadınlar hangi din, dil, ırk ve coğrafyadan olursa olsun hepsi birdir ve kadının özgürlüğü için birlikte mücadele etmesi gerekiyor.

Suriye Kadınları İnisiyatifi'nin örgütlenme modelini anlatabilir misiniz?

İnisiyatifimiz, Kürt, Arap ve Süryani kadınlarından oluşuyor. Bu çatı altında 14 kadın örgütü bulunuyor.  Başkan Kürt, yardımcılardan biri Arap, biri Süryani. İlk kongremize 200 kadın katıldı. Katılımın arttığını söylemek mümkün. Gün geçtikçe daha fazla kadın katılım sağlıyor. İnisiyatif kurulurken, seçim yapılarak, yöneticileri belirlendi. Basın, dış ilişkiler ya da iç ilişkiler şeklinde komiteler oluşturuldu. Komitede de söz konusu işleri yapmak isteyenler gönüllü olarak yer aldı. 

ÖNERİLERİMİZ ANAYASA DA YER ALDI

Rojava anayasası için neler önerdiniz?

Rojava anayasası için önerdiğimiz maddelerin başında da kadının siyasi, toplumsal ve ekonomik yaşama aktif bir şekilde katılması ve kendini örgütleme hakkının sağlanması geldi. Bunun için de özellikle ekonomik açıdan, hükümetin, kadınların bu amaçlarını gerçekleştirebilmeleri için yardımcı olmaları gerekiyor. Amaçlarımızdan biri de; din ve devlet olgularını birbirinden ayırmak, bunu ayırırken de kadının bütün haklarını elde etmek. Suriye'de erkeğin nüfus cüzdanı yoksa, hükümet tarafından verilmediyse, yabancı olarak kabul ediliyor. Kadının varsa, kimliği olduğu için vatandaş kabul ediliyor. Fakat kadının çocuğuna ve eşine Suriye kimliği kazandırma hakkı bulunmuyor. Bu mücadeleyi bu ayrımcılığın son bulması için de veriyoruz. Kadının erkeğine ve çocuğuna kimlik kazandırma hakkının olabilmesi için. Benzer şekilde Suriye şeriat mahkemelerinde iki kadının tanıklığı, bir erkeğin tanıklığına denk geliyor. Bir kadın tek başına şahit olamaz. Biz verdiğimiz mücadele ile bunu ortadan kaldırıp erkeğin şahitliği ile kadının şahitliğini eşitlemek istiyoruz. 

Sözleşmenin hazırlanması aşamasında İnisiyatifinizin de kadınlarla ilgili taleplerin yer aldığı bir metin hazırladığını biliyoruz. Taleplerinizin ne kadarı yer aldı Rojava Anayasası'nda

Yapılan sözleşmeden memnun olduğumuzu söyleyebiliriz. Dile getirilen bir çok talebi kabul ettiler. Bununla beraber yeni oluşum için ruhsat verilirse ve bize destek sunulursa, çalışmalarımızın daha da ilerleyeceğini düşünüyoruz. Bizim taleplerimizden biri de hükümette kadın çalışanların daha fazla olması. Bu hükümetin oluşumu sürecinde bu talebi gündeme getirmekte geçiktik. Ancak yeni hükümetin oluşum sürecinde en öncelikli talebimiz bu olacak. 

Mevcut Rojava sözleşmesinin bütünüyle toplumsal cinsiyet özgürlükçü ve eşitlikçi olduğunu söyleyebiliyorlar mı?

Biz kadınlar olarak yapılan sözleşmeden memnun olduğumuzu söyleyebiliriz. Bununla beraber kadın, girdiği her toplumsal, siyasi ve ekonomik alanda aktif ve başarılı bir şekilde yürütebileceğini, çoğu zaman erkeklerden de daha iyi çalışabileceğini göstermiştir. Kadının yükü aslında Rojava'da da çok fazla. Hem aile ile meşgul olmak, hem de çocuklarına bakmak zorunda hem de dışarıya çıkıp üstlendiği görevi yerine getirmek zorunda. Mücadele alanı birden fazla diyebiliriz. 

Konuşmak istediğim noktalardan biri de bu. Siz de belirttiniz kadın bir çok işi yapmak durumunda. Politika yaparken de, evdeki işlerin kadının omuzunda. Devrimden sonra bu durum değişti mi?

Belki devrimden önce bunu söyleseydik, belki yine yaparlardı. Haklarını yemek doğru olmaz. Devrimden önce de yapan erkekler de vardı çünkü. Bu sorunuzu kendi yaşamımdan örnek vererek yanıtlayayım: Bazı günler sabah saat 08.00'de çıkıp akşam 20.00'de tekrar geliyorum. Geldiğimde görüyorum ki, çocuklar babalarıyla yemek, temizlik gibi her türlü ihtiyaçlarını karşılamış durumda oluyor. Onları mutlu bir şekilde görüyorum. Belki de devrimden önce biz kendimizi eve hapsetmeseydik, çıkıp dışarıda çalışabilseydik, bazı işlerde uğraşsaydık onlar da doğal olarak bu yardımı yapacaklardı. 

Bundan sonra inisiyatif ne yapacak?

Hükümetin kurulmasının ardından inisiyatif pratik çalışmalarını durdurduk. Çünkü İnisiyatif'te yer alan bir çok kadın hükümette çalışmaya başladı. Önümüzdeki günlerde, çalışma ruhsatı için başvuruda bulanarak çalışmalara yeniden başlayacağız. Bu arada kadınlarla, çalışmaları nasıl yürüteceğimize karar vereceğiz. İnisiyatifin isminin değiştirilmesi gündemde. Tüzükte bazı değişiklikler olabilir. Yeni yeni keşfettiğimiz kadın sivil toplum kuruluşlarının katılımı olacak. 

İnisiyatifin önümüzdeki günlerde gündemi ne olacak?

Şu anki en önemli gündem maddelerinden biri kadınların ekonomik olarak desteklemesi olacak. Çünkü, kadın ekonomik olarak erkeğe muhtaç olmaktan kurtulursa, o zaman gerçekten toplumsal alanda varlığını daha fazla gösterebilir. Açacağımız bazı yerlerde kadınlara iş bulma imkanları sunacağız. Özellikle elişi yaparak kendilerini ekonomik olarak desteklemek isteyen kadınların böylesi atölyelere ilgi göstereceğini biliyoruz.  Özellikle okuma yazması olmayan kadınlara bu yolla iş imkanı sunmak istiyoruz. Çünkü onların okuma yazma bilmeden siyasi kurumlarda çalışma olanakları yok. Onlara ait geniş bir yer tutmaya düşünüyoruz. Amaçlarımızdan biri de kadını hakları konusunda bilgilerdirmektir, bilinç düzeyini artırmaktır. Dolayısıyla gerek şu an halihazırdaki 11 örgüt ile beraber gerekse de daha sonra katılacak örgütlerle beraber amacımız kadınları bir araya getirip onların haklarının ne olduğunu onlara anlatmak ve onların hak mücadelesini başlatmak. Ki barış ve özgürlüğü Rojava toplumunda yaygınlaştırabilelim. 

Ortadoğu'daki kadın örgütler ve uluslararası kadın örgütleri ile teması oldu mu?

Şimdiye kadar yapılan çalışmalarda çok ciddi bir temas olduğunu söyleyemeyiz. Amed'deki Ortadoğu Kadın Konferansı'na katılan kurumlarla görüştük. Ama Suriye genelinde bütün kadın örgütleri ile ilişkimiz ve temasımız var. 

Türk ve Kürt kadınlara mesajınız nedir?

Bütün dünya kadınlarına dayanışma mesajını göndermek istiyorum. Ne zaman kadınlar bir araya gelir ve birlikte mücadele yürütürse, o zaman kadınların özgürlüğü mümkün olacak. Bu yönüyle Ortadoğu kadınlarının da bize katılmalarını destek sunmalarını söylüyoruz. Çünkü kadın özünde hiçbir zaman savaşçı, yıkıcı ve iktidarcı bir yapıya sahip değildir. Her zaman barışçı ve özgürlükçü bir yapıdadır. Dolayısıyla bizim bu yapıyı tüm dünyaya yayma gibi bir amacımız var. Bu amaç için destek bekliyoruz.   / Firatnews