Şirvan’da yaşanan maden kazasında 16 madenci yaşamını yitirmişti. Facianın ardından başlatılan soruşturma kapsamında 6 kişilik bir bilirkişi heyeti oluşturulmuş ve bu heyet incelemelerde bulunmuştu. Bilirkişi heyeti yaptığı incelemeler neticesinde raporu tamamladı. Raporda ortaya çıkan ihmal ve tespitler Şirvan’da işçilerin açık açık ölüme yollandığını bir kez daha gözler önüne serdi. Raporda heyet ilk olarak, Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün (MİGEM) madenci cinayetlerindeki sorumluluğuna işaret etti. Raporda, MİGEM’in 2016 yılında tetkik ve değerlendirme raporu düzenlememesi önemli bir eksiklik olarak 
görüldü.

Heyet,  maden ocağında alt yüklenici olan Antlar Yapı ve Madencilik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun (İSG) göre işçilere verilmesi gereken eğitimlerde de usulsüzlük tespit etti. Antlar Yapı ve Madencilik’in İSG belgelerini inceleyen bilirkişilerin söz konusu tespiti şöyle: 31 Ağustos tarihinde  Antlar Yapı ve Madencilik iş güvenliği uzmanı olarak göreve başlayan G.G. ve 11 Temmuz 2016 tarihinde işyeri hekim olarak göreve başlayan F.B.’nin sözleşme imzalamadan Mart 2016 tarihinde çalışanlara 16 saat İSG eğitimi veren kişiler olarak görünüp (işçilere verilen) sertifikalarda imzalarının olduğu tespit edilmiştir.”  Bilirkişiler ayrıca işçilerin işe başlama sağlık raporlarının özensiz düzenlendiği ve işitme testi olan odiyometrik testleri, solunum fonksiyonları testleri, ve kan tahlillerinin yapılmadığını tespit etti. İşçilere verilen “Kişisel Koruyucu Donanım” teslim formlarının da boş olarak imzalatıldığını ortaya çıkardı. 

İSG KANUNU BOŞA MI ÇIKTI?

BİLİRKİŞİ heyetinin İSG kanundan yaptığı denetimler sonucu alt ve üst yüklenicinin yerine getirmediği sorumluluklar şöyle:

- Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Yönetmeliğinin 5 maddesini 4. fıkrasına göre asıl iş veren işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunması ile ilgili tedbirleri koordine eder. Park Elektrik Üretim Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin altında 4 alt yüklenici bulunuyor. İSG Kurul Karar defterinde yer alan bilgilerden asıl işveren Park Elektrik ve ölen işçilerin işvereni olan Ant Yapı ve Madencilik arasında iletişim kopukluluğu bulunuyor. Burada Park Madenin koordinasyon sağlama görevini yerine getirmediği görülüyor.

-Maden İşyerlerinde İSG Yönetmeliğinin 13 maddesinin 2. fıkrasının a ve b bentlerine göre asıl işveren ve alt işveren asgari sağlık ve güvenlik gereklerini sağlamak zorunda. Yer altı ve yüzey sularının meydana getireceği tehlikelere karşı sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınması gerekiyor. Ancak  İSG Kurul Karar ve İSG Tespit- Öneri defterlerinden,  asıl ve alt işveren bu yükümlüğü yerine getirmedi.

GÜVENLİK BARİYERLERİ BİLE YOK

- Maden İşyerlerinde İSG Yönetmeliğinin 13 maddesine göre asıl ve alt işveren toprak kayması ve çökmesi riskine karşı planlar yapmak zorunda. Ayrıca kazı yüzeyleri ve şevlerin eğim ve yükseliği zeminin yapısı, sağlamlığı ve çalışma yöntemlerine uygunluğuna bakmalı. Toprak ve kaya düşmeleri karşı kontroller yapılmalı. İş makinalarının düşme tehlikesi olan yerlerde yeterli yükseklikte güvenlik bariyerler yapmalı. Ateşlemelerden, kar, yağmur vb. doğal olaylardan sonra işe başlamadan deneyimli çalışanlara tarafından yukarıdan aşağıya doğru sürdürülerek çatlak sökümü yapılarak temizletmeli. Bilir kişiler yapılan inceleme sırasında güvenlik bariyerlerine rastlamamış. Park Elektrik, kademe yüksekliklerinin, güvenli çalışma için gerek olan kademe genişliğinin ve kademelere verilmesi gereken şev derecesinin yer aldığı  Açık İşletme Yönergesini 2013 yılında hazırlamış ve 2015 yılında güncellemiş. Bu yönergeyi  alt işveren Ant Madenciliğe bildirmeyerek görevini yerine getirmedi.

- İSG Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 10. Maddesine göre işyerinde hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması, acil müdahale edilmesi gerekmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurması gerekiyor. Ancak asıl işverenin açık işletme sorumlusu İSG uzmanı toprak kaymasının meydana geldiği su tutma özelliği yüksek olan yamaç molozu biriminin, yağısın ve patlamaların etkisi ile duyarlılığının bozularak tehlikeye sebep olma ihtimalini bildirmemiş.

- İSG Kurulları Hakkında Yönetmeliği’nin 4. maddesi 2. fıkrasının a bendine göre 50’den fazla çalışanın olduğu asıl ve alt işverenler farklı İSG kurulu kurar. Bu kurullarda alınacak kararların uygulanması ve koordinasyonundan asıl işveren sorumludur. Asıl ve alt işveren  İSG Kurul Karar defterlerini inceleyen bilir kişiler asıl ve alt işverenin kurullarda alınan kararlarla ilgili birbirini bilgilendirmediğin tespit etti. Durum iş güvenliğinde zafiyete neden oldu.

- İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 12 maddesine göre iş kazası ve ramak kala olaylarının görülmesi durumunda risk değerlendirmesini yenilenmesi gerekiyor.  Şirvan’daki maden ocağında da 22 Temmuz 2016 tarihinde farklı bir alt yüklenici firmanın çalıştığı yerde toprak kayması yaşanmış. Bu kazaya rağmen Park Elektrik iş güvenliği uzmanı,  daha önce yaptığı risk değerlendirmesini yenilememiş ve düzeltici önleyici faaliyet formunu hazırlamamış.

PARK ELEKTRİK RİSKİ DİKKATE BİLE ALMAMIŞ!

- İSG Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 11. maddesinin 4 fıkrasına göre işyerindeki çalışmalarda İSG uzmanı gerekli gördüğü tespit ve tavsiyeleri onaylı deftere yazar. Asıl işverenin İSG uzmanı defalarca tespit ve öneri defterine göçmeye ve kaymaya elverişli bölgeleri göz önünde bulundurarak açık işletme düzenin buna göre belirlenmesini ve projeye uygun şev açısı, şev boyu ve şev genişliğinin sayısal verilerine alt yüklenicilerle birlikte uyulmasını önermiş. Ancak asıl işveren Park Elektrik, bu önerileri dikkate almamış.

- İSG Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliği’nin 10 maddesine göre işyerinde belirlediği hayati tehlikelerin önlenemez olması ve acil müdahale gerektirmesi halinde işveren işi durdurması istemiyle başvurur. Alt işveren Ant Maden İSG uzmanı 18 Ekim 2016 tarihinde tespit öneri defterine aşırı yağışlı havalarda oluşabilecek kaya parçalarının düşmesi ve toprak kayması olması ihtimaline karşı asıl işverenin önlem almasını, önlem alınması sürecinde de çalışmaların durdurulmasını istemiş. Alt işveren bunu asıl işveren bildirmedi.