Yurt içi üretici fiyat endeksi (ÜFE) ise ekimde bir önceki aya göre yüzde 0,17, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 6,71, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,70 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 22,58 artış gösterdi.

TÜFE eylül ayında  yüzde 9,26 olarak açıklanmıştı. Ekonomistler, baz etkisinin kasımda kalkmasıyla birlikte enflasyonun yeniden çift haneli rakamları göreceğini belirtiyor.

.

Aylık en yüksek artış yüzde 11,70 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu. Ana harcama grupları itibarıyla konutta yüzde 3,55, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1,65, haberleşmede yüzde 1,43 ve ulaştırmada yüzde 1,17 artış gerçekleşti. Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 0,59 ile eğlence ve kültür oldu.

Yıllık en fazla artış yüzde 43,60 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre sağlık yüzde 14,24, eğitim yüzde 14,20, lokanta ve oteller yüzde 13,71 ve çeşitli mal ve hizmetler yüzde 13,43’le artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarını oluşturdu.

İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütünle altın hariç TÜFE’de 2019 yılı ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,58, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 9,66, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,64 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 16,09 artış gerçekleşti.

Ekim 2019’da endekste kapsanan 418 maddeden; 33 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 289 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 96 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.

ÜFE’DE EN FAZLA ENERJİ ENERJİDE

.

Yurt içi üretici fiyat endeksi (ÜFE) ise aylık yüzde 0,17, yıllık ise yüzde 22,58 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 1,32, imalat sanayi sektöründe yüzde 0,03, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı sektöründe yüzde 1,35, su temini sektöründe yüzde 0,96 artış olarak gerçekleşti.

Bir önceki aya göre en fazla artış; yüzde 9,59 ile ham petrol ve doğalgaz, yüzde 2,62 ile diğer ulaşım araçları, yüzde 2,47 ile tütün ürünleri olarak gerçekleşti. Buna karşılık ana metaller yüzde 2,21, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 1,26, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) yüzde 0,34 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu.

Aylık en fazla artış enerjide ve yıllık en fazla artış dayanıksız tüketim malında gerçekleşti.

BAZ ETKİSİ NEDİR?

Enflasyonda eylül ve ekim ‘baz ayı’ olarak niteleniyor. Enflasyon oranı, bir yıl önceki aynı ayın TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) üzerinden hesaplanıyor. Dolayısıyla bir önceki sene endeks değeri ne kadar yüksek ise haliyle yıllık artış oranı da o kadar az gözüküyor.

Ekonomist İbrahim Kahveci, baz etkisini şöyle anlatıyor: Bu yıl eylül ayında fiyatlar daha önceki eylül aylarındaki gibi (2010-2017 arası ortalama) yükselmesi (0,71) halinde yıllık enflasyon yüzde 9’lara düşmüş oluyor. Böylece enflasyon tek haneye inmiş oluyor. Gerçekten fiyatlar artık daha mı az artıyor? Hatta bazılarının anladığı gibi fiyatlarda düşüş mü var? Enflasyonun pozitif olduğu her rakamda fiyatlar artmaya devam ediyor demektir. Geçen yıl kur şoku sonrası doların ağustos-eylül ayı ortalama fiyatı 6,070 seviyesiydi. Bugün ağustos ayından 8 eylüle kadar ortalama dolar kuru 5,65’den işlem görmüştür.
Kısaca meramım şudur: Bugün kura bağlı fiyat artışları yaşamıyoruz. Ortalama kur yüzde 7,0 aşağı düşmesine rağmen, fiyatlar genel seviyesi yine yüzde 9,0-10,0 arası yıllık artış göstermiş olacak. 2010-2017 arası rutin ortalama artışların üzerinde bir tempodayız.

Kısaca olay şudur: Enflasyonda sadece ve sadece baz etkisine bağlı bir gerileme yaşanıyor ama altta kazan adeta kaynamaya devam ediyor.

2010-2017 arası ortalama artışların oldukça üzerinde bir fokurdama var. Ve bu fokurdama kasım-aralık aylarında bizi tersten çarpacak. / DUVAR