Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la getirilen düzenlemelerden bazıları şöyle:
VALİLERE İLE GİRİŞ YASAĞI KOYMA YETKİSİ: Valiler, kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirtilerin bulunduğu hallerde, 15 günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı kamu düzeni ya da kamu güvenliğini bozabileceği şüphesi bulunan kişiler için sınırlayabilecek.
Valiler, belli yerlerde veya saatlerde kişilerin dolaşmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini düzenleyebilecek veya kısıtlayabilecek, ruhsatlı da olsa her çeşit silah ve merminin taşınması ve naklini yasaklayabilecek.
TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞLERİNE SINIRLAMA:Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin n yer ve güzergahı, vatandaşların günlük yaşamını aşırı ve katlanılamaz derecede zorlaştırmayacak. Açık yerlerdeki toplantılar ile yürüyüşler gece vaktinin başlamasıyla dağılacak şekilde, kapalı yerlerdeki toplantılar ise saat 24.00’e kadar yapılabilecek. Toplantı ve gösteri yürüyüşünün gece vaktinin başlamasından sonra devam edeceği konusunda geçerli neden bildirilmişse açık yerlerde yapılan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin dağılma saati mahallin en büyük mülki amirinin kararıyla en geç saat 24.00’e kadar uzatılabilecek.
KURUMLARA 3 YIL İHRAÇ YETKİSİ: Kanunla, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle, terör örgütlerine veya MGK’ce devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen Anayasa Mahkemesi üyeleri hakkında Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun salt çoğunluğunca, Yargıtay daire başkanı ve üyeleri hakkında Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulunca, Danıştay daire başkanı ve üyeleri hakkında Danıştay Başkanlık Kurulunca, hakim ve savcılar hakkında Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunca, askeri hakimler hakkında Milli Savunma Bakanı’nın başkanlığında oluşan komisyonca ve Sayıştay meslek mensupları hakkında Sayıştay Başkanı başkanlığında oluşan komisyonca meslekten çıkarılmalarına karar verilecek.
Kararlar, Resmi Gazete’de yayımlanacak ve yayımı tarihinde ilgililere tebliğ edilmiş sayılacak.
Meslekten çıkarılan kişiler hakkındaki kararlar 15 gün içinde Devlet Personel Başkanlığına bildirilecek.
MİT’TEN BİLGİ İSTENEMEYECEK: MİT, “Bilgi Edinme Hakkı Kanunu” kapsamı dışına çıkarılıyor.
Yasayla, Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu’nun 17’nci maddesinde atıfta bulunulan Sıkıyönetim Kanunu’nun yürürlükten kaldırılması nedeniyle söz konusu madde yeni hükümlere göre düzenleniyor.
Seferberlik ve savaş hallerinde, tespit ve ilan edilen bölgeler içinde kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, haberleşmenin engellenmesi, yağma, nitelikli yağma, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, radyasyon yayma, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, zehirli madde katma, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, mühürde sahtecilik, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, kanunlara uymamaya tahrik, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması, mal veya hizmet satımından kaçınma, Cumhurbaşkanına hakaret, devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma suçlarını işleyenler veya bu suçlara iştirak edenler, bölgede yetkili kılınan komutan tarafından gerekli görüldüğü takdirde askeri mahkemelerde yargılanacak.
KOMUTANIN KOVUŞTURMA YETKİSİ: Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu’nda belirtilen suçlardan dolayı Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında bölgede yetkili kılınan komutanın kovuşturma yapabilmesi Cumhurbaşkanının, milletvekilleri hakkında TBMM’nin, general ve amiraller hakkında Genelkurmay Başkanlığının, bakan yardımcıları hakkında ilgili bakanların iznine ve yargılama usulüne bağlı olacak.
SORUŞTURMA İZİNLERİ: Valiler ve kaymakamlar ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görevli general ve amiraller hakkında İçişleri Bakanı; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Hakimler ve Savcılar Kurulu, Sayıştay Başkan ve üyeleri, hakimler ve savcılar ve bu sınıftan sayılanlar hakkında ise özel kanunlarına göre yetkili kurul ve makamlar izin verecek.
Bu kişiler hakkında yetkili kurul ve makamlar tarafından, hakkında bölgede yetkili kılınan komutanca kovuşturma yapılmasına izin verilmediği durumda, özel kanunlarına göre işlem yapılacak.
İHRAÇLARA İTİRAZLAR: Kanunla, OHAL döneminde doğrudan KHK ile ihraç edilip Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonunca başvurusu kabul edilenler hakkında uygulanacak usul hükümlerinin bir kısmı yeniden belirleniyor.
Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılan ya da ilişiği kesilenlere ilişkin başvurunun kabulü halinde karar Devlet Personel Başkanlığına bildirilirken yapılan düzenlemeyle karar, kadro veya pozisyonunun bulunduğu kuruma, yükseköğretim kurumlarında kamu görevinden çıkarılan öğretim elemanları için YÖK’e bildirilecek.
Kamu görevine iade edilecekler, eski kadro veya pozisyonuna atanacak. Ancak müdür yardımcısı veya daha üstü ile bunlara eşdeğer yöneticilik görevindeyken kamu görevinden çıkarılanların atamalarında, yöneticilik görevlerinden önce bulundukları kadro ve pozisyon unvanları dikkate alınacak.
Kanunla, YÖK’e bildirilenlerin atama tekliflerine ilişkin hükümde herhangi bir değişikliğe gidilmiyor.
TUTUKLULUĞA İTİRAZ VE TAHLİYE TALEPLERİ: Tahliye talepleri, en geç 30’ar günlük sürelerle tutukluluğun incelenmesiyle birlikte dosya üzerinden karara bağlanabilecek.
Tutukluluğun incelenmesi en geç 30’ar günlük sürelerle dosya üzerinden, 90’ar günlük sürelerle kişi veya müdafi dinlenilmek suretiyle resen yapılacak.
SİLAH RUHSATI İPTALLERİ: Anayasal düzene karşı işlenen suçlar ile terör suçlarından mahkum olanlar, MGK’ce devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti ve iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle kamu görevinden çıkarılanların silah ruhsatları iptal edilecek ve silahların mülkiyeti kamuya geçirilecek.
ASKERİ MAHALLERDE ARAMA: Askeri mahallerde yapılacak arama, cumhuriyet savcısının nezaretinde askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlileri tarafından yerine getirilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının yazılı emriyle de askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlilerince arama yapılabilecek.
Askeri mahallerde yapılacak el koyma işlemi, savcının nezaretinde askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlileri tarafından yerine getirilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının yazılı emriyle de askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlilerince el koyma işlemi yapılabilecek.
BİLGİSAYAR KAYITLARINA EL KOYMA YETKİSİ: Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkanının bulunmaması halinde, hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcı tarafından şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programlarıyla, bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesine karar verilecek.
Bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütüklerine şifrenin çözülememesinden dolayı girilememesi veya gizlenmiş bilgilere ulaşılamaması ya da işlemin uzun sürecek olması halinde, çözümün yapılabilmesi ve gerekli kopyaların alınabilmesi için bu araç ve gereçlere el konulabilecek.
MAHKEME KARAR VERMEZSE: Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kararlar 24 saat içinde hakim onayına sunulacak. Hakim kararını en geç 24 saat içinde verecek. Sürenin dolması veya hakim tarafından aksine karar verilmesi halinde çıkarılan kopyalar ve çözümü yapılan metinler derhal imha edilecek.
YENİDEN SORUŞTURMADA 3 AY SINIRI:Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmesi veya bu karar aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi üzerine, kararın kesinleşmesinden itibaren 3 ay içinde talep edilmesi halinde yeniden soruşturma açılacak.
ASKERİ RÜTBELERİN GERİ ALINMASI: Kamu görevinden çıkarılan asker kişilerin askeri rütbeleri, mahkeme kararı aranmaksızın karar tarihinden geçerli olmak üzere geri alınacak.
AİHM İÇİN YENİ DÜZENLEME: Yasayla, Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi’ne Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun’a geçici madde eklendi.
Buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Anayasa Mahkemesinde derdest olan bireysel başvurular, başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararının tebliğinden itibaren üç ay içinde yapılacak müracaat üzerine Tazminat Komisyonu tarafından incelenecek.
Komisyona müracaat, müracaat edenin kimlik bilgileri ile Anayasa Mahkemesine başvuru tarihi ve numarasını içeren imzalı bir dilekçeyle yapılacak.
Dilekçeye, Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvuruya ilişkin form, kabul edilemezlik kararı ve bu kararın tebliğine dair belge ile ihlal iddiasına ilişkin diğer bilgi ve belgeler eklenecek.
Müracaat evrakındaki eksikliğin giderilmesi için müracaat edene 30 günü geçmemek üzere süre verilecek. Bu süre içinde, geçerli bir mazeret olmaksızın eksikliğin tamamlanmaması halinde müracaat reddedilecek.
Bu madde uyarınca komisyona yapılan başvurular için karar verme süresi, 9 ay yerine 16 ay olarak uygulanacak.
SIKI YÖNETİM KANUNU YÜRÜRLÜKTEN KALKTI: Teklifle 2017 yılında yapılan değişiklikle sıkıyönetim rejimi Anayasa’dan çıkarıldığından, bu düzenlemeye uyum için Sıkıyönetim Kanunu yürürlükten kaldırılıyor.
ATAMALARA 30 GÜN ŞARTI: Kurumlar, bildirim veya atama teklif tarihini takip eden 30 gün içinde atama işlemlerini tamamlayacak. Bu kapsamda yer alan personele ilişkin kadro ve pozisyonlar, ilgililere ilişkin atama onaylarının alındığı tarih itibarıyla ihdas, tahsis ve vize edilmiş sayılacak.
Söz konusu kadro ve pozisyonlar, herhangi bir şekilde boşalırsa başka bir işleme gerek kalmadan iptal edilmiş olacak.
Atama emri, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca Tebligat Kanunu hükümlerine göre ilgililere tebliğ edilecek. Tebliğ tarihini takip eden 10 gün içinde göreve başlamayanların bu maddeden doğan atanma hakkı ile mali hakları düşecek.
Kamu kurum ve kuruluşları, atama ve göreve başlatma işlemlerinin sonucunu, işlemlerin tamamlanmasını takip eden 15 gün içinde Devlet Personel Başkanlığına bildirecek.
İlgililerin kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin KHK hükümleri, bu düzenlemede belirtilen kişiler bakımından tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmış sayılacak.
Görevine iade edilenlere, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden aybaşından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenecek.
Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacak.
ŞİRKETLERE KORUMA VE GÜVENLİK HİZMETİ: Kanuna göre; il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini karşılayan şirketlerin koruma ve güvenlik hizmeti alanındaki faaliyetlerinde Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun hükümleri uygulanacak.
Bu şirketlerin faaliyet alanının münhasıran koruma ve güvenlik hizmeti olması zorunluluğu aranmayacak. Şirketler, bu kapsamdaki faaliyetlerini ayrı bir bölüm halinde yürütecek.
Şirketlerde özel güvenlik alanında istihdam edilen özel güvenlik görevlisi sayısının 10 kişiyi geçmemesi halinde en az lise mezunu olma ve özel güvenlik temel eğitim şartı sadece özel güvenlik bölümünde görevli yöneticiler için aranacak.
Bu şirketler, Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’da yer alan ruhsat harcından muaf olacak. Şirketler, kendi kurumları dışındaki özel ve kamu kurumlarına özel güvenlik hizmeti veremeyecek.(DUVAR)