İsrail ile Hamas arasında haftalardır süren çatışmaların ardından, Gazze'de dört günlük bir ateşkes ilan edildi. Hamas'ın tuttuğu bazı rehinelerle İsrail'de tutuklu bulunan Filistinlilerin takasını öngören anlaşma onaylandı.
Yaklaşık 14 bin kişinin İsrail saldırıları sonucu öldürüldüğü Gazze'de sağlanan anlaşmanın detayları kamuoyuna yansıdı. 'Ateşkes' anlaşması hakkında bilinmesi gerekenler şöyle...
İsrail ile Hamas, hangi konular üzerinde anlaştı?
Taraflar, da çatışmalara dört gün ara verilmesi konusunda hemfikir oldu. Hamas, 7 Ekim'den bu yana kaçırılan 237 esirden 50 sivil kadın ve çocuğu serbest bırakmayı kabul etti. Anlaşma kapsamında İsrail, 150 Filistinli kadın ve çocuğun hapishanelerden serbest bırakılmasına karar verdi.
İsrail, Hamas tarafından serbest bırakılan her 10 rehine için bir gün ekleyerek duraklatmayı dört günlük sürenin ötesine uzatmaya istekli olduğunu bildirdi. Ateşkesin uzatılması halinde İsrail'in ilave Filistinli mahkumları serbest bırakıp bırakmayacağı belli değil.
Ateşkes yürürlüğe girdi mi?
Katar, henüz yürürlüğe girmeyen anlaşma kapsamında duraklamanın başlangıç saatinin 24 saat içinde açıklanacağını söyledi.
Ateşkes nasıl sağlandı?
Anlaşmaya, İsrail ile Hamas arasındaki müzakerelere liderlik eden Katar arabuluculuk yaptı. ABD Başkanı Joe Biden, arabulucu rolü nedeniyle Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi'ye teşekkür etti.
Netanyahu ayrıca ülkenin Gazze'ye yönelik savaşını sona erdirmediğini ve çatışmaların durdurulmasının yalnızca geçici olduğunu da açıkça belirtti.
İsrail anlaşmayı nasıl onayladı?
Haftalarca süren yoğun müzakerelerin Netanyahu, salı gecesi kabinesini toplantıya çağırdı. İsrail Başbakanı, önerilen anlaşmayı bakanlarına sundu ve kabinesinin yalnızca üç üyesi karşı çıktı: Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve aşırı sağ siyasi partisinin diğer iki üyesi.
Taraflar ateşkesi bozarsa ne olacak?
Bir tarafın anlaşmanın herhangi bir şartını ihlal etmesi veya ihlal ettiği düşünülmesi durumunda, hiçbir tarafın düşmanlıkları yeniden başlatmaktan geri durması beklenmiyor.
Hamas'ın elindeki rehineler hakkında neler biliniyor?
İsrail, Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırılarında en az 237 kişinin alıkonulduğunu söylüyor. İsrail hükümetine göre bunların 33'ü çocuk. Esirler 40'tan fazla ülkeden geliyor. Esirler arasında, en az en az 20 Taylandlı işçi yer alıyor. Esirlerin bir kısmı İsrail askerlerinden oluşuyor.
Hamas halihazırda dört kişiyi serbest bıraktı: iki İsrail vatandaşı ve iki ABD vatandaşı. Hamas, İsrail'in Gazze Şeridi'ne düzenlediği hava saldırılarında 50 esirin öldürüldüğünü açıkladı. İsrail ayrıca Şifa Hastanesi yerleşkesinin yakınında iki kadın esirin cesedinin bulunduğunu söyledi.
Biden yaptığı açıklamada, anlaşma kapsamında serbest bırakılan 50 esir arasında Amerikalıların da yer almasını beklediğini söyledi.
İsrail hapishanelerindeki Filistinliler hakkında neler biliniyor?
El Cezire'nin aktardığına göre, 7 Ekim'den önce İsrail hapishanelerinde yaklaşık 5 bin 200 Filistinli bulunuyordu. O tarihten bu yana İsrail güçleri, işgal altındaki Batı Şeria ve işgal altındaki Doğu Kudüs'teki baskınlar sırasında en az 3 bin Filistinliyi daha tutukladı.
Sivil toplum kuruluşlarına göre göre, bunların en az 145'i çocuk. En az 95'i kadın. En az 37'si ise gazeteci.
Anlaşmaya giden süreç nasıl ilerledi?
15 Kasım'da, Katarlı arabulucuların İsrail ile Hamas arasında, üç günlük bir duraklama karşılığında Gazze'deki 50 esirin serbest bırakılmasına yönelik bir anlaşmaya varmaya yaklaştıklarına dair haberler ortaya çıkmaya başladı. Pazar günü, Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman Al Thani, müzakerelerde 'küçük' ve 'lojistik' anlaşmazlıkların devam ettiğini söyledi.
İsrail'in Kanal 12 televizyonu, savaş kabinesinin pazar günü toplandığını ve müzakereleri ilerletmeye hazır olduğunu Katar'a bildirdiğini aktardı. Pazartesi günü ABD Başkanı Joe Biden, rehinelerin serbest bırakılmasına yönelik bir anlaşmanın yakın olduğuna inandığını söyledi. Beyaz Saray şartların kesinleşmediğini açıkladı. Aynı gün Kızıl Haç Başkanı Mirjana Spoljaric, Doha'da Hamas lideri İsmail Haniye ile bir araya geldi ve Katarlı yetkililerle ayrı görüşmelerde bulundu.
Salı günü Hamas yetkilisi İzzat el-Rişk, El Cezire'ye haftalardır bir anlaşma görüşmeleri yapıldığını ancak Netanyahu'nun 'oyalandığını' söyledi. Çarşamba sabahı İsrail kabinesi, Katar'ın aracılık ettiği görüşmelerin ardından anlaşmayı destekledi. İlerleyen saatlerde ise, İsrail ve Hamas bağımsız olarak çatışmalara ara verildiğini doğruladı.
Şimdi ne olacak?
Singapur Ulusal Üniversitesi Orta Doğu Enstitüsü kıdemli araştırmacısı James Dorsey, El Cezire'ye, İsrail'in Hamas'la yaptığı geçici ateşkesin önümüzdeki zorlu müzakerelerin yalnızca ilk adımı olduğunu, Gazze'de kalıcı bir barışın ise hâlâ çok uzak olduğunu söyledi.
Dorsey, şu ifadeleri kullandı: “Bence, İsrail Başbakanı Netanyahu zor durumda kaldı. Bir yanda rehinelerin serbest bırakılmasını ve hemen serbest bırakılmasını isteyen iç baskı, diğer yanda ABD'nin ateşkese izin vermesi yönündeki baskısı.”