Meclis'in 2021 yılı bütçe maratonunda komisyon görüşmeleri tamamlandı, sırada kesintisiz 12 gün sürecek Genel Kurul görüşmeleri var. 7 Aralık Pazartesi günü başlayacak görüşmelerin ilk gününde bütçenin geneli üzerinde konuşmalar yapılacak.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay bütçe sunumunu yaptıktan sonra CHP adına Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, HDP adına Eş Başkanlar Pervin Buldan ve Mithat Sancar kürsüye çıkacak. AK Parti grubu adına grup başkanvekilleri Numan Kurtulmuş ve Mehmet Muş, MHP grubu adına grup başkanvekilleri Erkan Akçay ve Levent Bülbül konuşacak. İYİ Parti adına ise konuşmaları Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu ve Ekonomi Politikaları Başkanı Erhan Usta yapacak.
Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda 20 günde, verilen aralar hariç 205 saatte görüşülen, 202 milletvekilinin konuşma yaptığı 2021 yılı bütçesi tüm itirazlara karşın virgülü değişmeden komisyondan geçti. Eleştirileri karşılık bulmayan muhalefet partileri bütçeye itirazlarını içeren çok kapsamlı muhalefet şerhleri verdi.
HUKUKTA OLAĞANLAŞMAK İÇİN ATILMASI GEREKEN 4 ADIM
CHP’nin 340 sayfadan oluşan muhalefet şerhi, “Tek adam rejiminden kurtuluş, kucaklama ve yeni döneme çağrı” başlığı ile sunuldu. Tüm bakanlıklarla ilgili sorunlar ve çözüm önerilerine yer verilen CHP şerhinde iktidarın reform söylemi, “AKP'nin konjonktürel amaçlarına ulaşmak için başvurduğu stratejik bir retorik” olarak değerlendirildi. Şerhte “hukukta olağanlaşmak için yüzleşilmesi ve çözülmesi gereken 4 konu”; yargının yürütmeye bağımlı olması, insan hakkı ihlalleri, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası ilan edilmiş OHAL sonucu ortaya çıkan derin ve yaygın hak ihlalleri ve Anayasa’nın sürekli olarak ihlal edilmesi ve uygulanmaması olarak sıralandı.
SAMİMİYET TESTİ: CUMHURBAŞKANI GENEL BAŞKANLIKTAN ÇEKİLSİN
Ayrıca iktidarın reform söyleminin samimiyetsizliğine gösterge olarak da “Erdoğan’ın Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala'yı hedef göstermeye devam etmesi ile bir mafya örgütü elebaşısının ana muhalefet partisi liderini ölümle tehdit etmesi karşısında sessiz kalması” gösterildi. Şerhte “Sözde değil, etkili hukuk ve yargı reformu için gerekli ön koşullar” için “Cumhurbaşkanının genel başkanlıktan çekilmesi, devleti temsil ve hükûmet yetkilerinin birbirinden ayrılması, yargı bağımsızlığının sağlanması, mevzuatın OHAL düzenlemelerinden arındırılması gibi başlıkların samimiyet testi olacağı ifade edildi.
YENİ KURALLARA, YENİ KADROLARA İHTİYAÇ VAR
Türkiye’nin hem devlet krizini hem de ekonomik krizi iç içe yaşadığı belirtilen CHP şerhinde, “Vitrin değişikliği sorunu çözmez, sadece biraz zaman kazandırır. Devlet krizi çözülmeden, ekonomik kriz çözülmez” denildi, “İkinci Yüzyıla Çağrı Beyannamesi’nin” Türkiye’nin içine düşürüldüğü devlet krizinden ve ekonomik buhrandan çıkaracak bir yol haritası olduğu ifade edildi. Şerhte, “Türkiye'mizi içine düşürüldüğü buhrandan çıkarmak ve herkesin hukuk önünde eşit olduğu, canının malının devletin güvencesi altında olduğu, yönetenlerin millete hesap verdiği, demokrat, özgür, üreten ekonomisi herkese iş aş veren büyüme ve refahtan kimseyi dışlamayan, derelerine havasına suyuna sahip çıkan güçlü bir ülke olabilmek için; yeni kurallara, yeni kurumlara, yeni kadrolara ihtiyaç vardır” denildi.
HDP’: 2021 BÜTÇE TEKLİFİ BİR ÇÖKÜŞ İLANI
HDP, 2021 bütçesini “saraya, savaşa, yandaşa bütçe” olarak nitelendirdi, “Yüzde 1’in değil, yüzde 100’ün yanında, başka bir bütçe mümkün” diyerek 274 sayfalık “Halka bütçe” programı içeren muhalefet şerhi sundu.
HDP’ye göre “Saray ve AKP-MHP ittifakı” tarafından hazırlanan 2021 bütçe teklifi bir çöküş ilanı. Bütçe teklifinin kara deliklerle dolu, yolsuzluk ve hırsızlıkların gizlenemez bir hal aldığı, denetlenemeyen ve halktan kaçırılan bir teklif olarak halkın sırtına da kaldıramayacağı yeni yükler bindirdiği ifade edilen şerhte, “Bu bütçe teklifi; gençlerin, kadınların, işçinin, esnafın, çiftçinin yok sayıldığı adaletsiz bir bütçedir. Bu bütçe teklifi sadece Saray ve Saray’a yakın sermayeye çalışmaktadır. Saray ve yandaş kaynakları talan ederken Türkiye ekonomisi çöküşün eşiğindedir. Ranttan ve savaştan beslenen iktidar, ranta ve savaşa alan açan bu bütçeyle kendi ömrünü uzatabileceğini zannederken aslında kendi çöküşünü ilan etmektedir. Bu sebeple; halkın sırtına kaldıramayacağı yükler bindiren mevcut 2021 Bütçe Kanun Teklifini kabul etmemiz mümkün değildir” denildi.
BÜTÇENİN YÜZDE 17’Sİ SAVAŞ HARCAMALARINA
HDP şerhine göre 2021 bütçesinde savaşa ayrılan pay toplamda 220 milyar lirayı aştı, toplam bütçe ödeneklerinin yüzde 17’sini buldu. Şerhte, “Bu yönüyle ‘yaşam ve ölümün sınırlarını belirleyen’ bir anlayış, kamusal kaynakları kendi çıkarına kullanabileceği bir savaş motorunu icat etmiş olmaktadır. Kürt Sorunu başta olmak üzere demokratik siyaset kanalları ile çözülmesi gereken sorunlara kaynak aktarılarak ortaya çıkan maliyet halka yüklenmektedir” denildi.
HALKA BÜTÇE İÇİN KAYNAK VAR
HDP’nin bütçe teklifinde 2021 yılı bütçesinin, ‘Yüzde 100’ün bütçesi’ olması için “Geliri olmayan her vatandaş ve göçmene aylık en az bin TL gelir, vergiden muaf net 4 bin TL asgari ücret, emekliye en az 2 bin 500 TL maaş, ihtiyaç sınırına kadar; elektrik, su, doğalgaz ve internetin ücretsiz hale getirilmesi, sağlık hizmetlerinin tamamen ücretsiz hale getirilmesi gibi öneriler yer aldı. Bunların yapılması için kaynak bulunduğu sadece tercihlerin değişmesi gerektiği belirtilen şerhte savunma harcamalarının azaltılması, Saray’daki israfa son verilmesi, Varlık Fonu’nun kapatılması, S-400’lerin iade edilmesi, köprüler, otoyollar, şehir hastanelerinin kamulaştırılması, milletvekilleri ve Cumhurbaşkanı dâhil, kamuda çalışan hiç kimseye, asgari ücretin üç katından fazla maaş ödenmemesi, Rant Vergisi, Karbon Vergisi getirilmesi gibi önerilerde bulunuldu.
CUMHUR İTTİFAKI İLE DEĞİŞİM OLMAZ
İYİ Parti 2021 yılı bütçesine “Türkiye’nin makroekonomik sorunlarına bir çözüm üretmemesinin yanı sıra, toplumsal adalete, işsizliğe, gelir dağılımındaki bozukluğa, çiftçiye, esnafa, çalışana, emekliye, EYT’liye, çocuğa, gence, yaşlıya, engelliye, kadına yönelik çözüm sunmadığı için” güvenlik birimlerinin bütçeleri hariç “hayır” oyu kullanacak. İYİ Parti şerhinde de Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nden geçen yaklaşık 2.5 yıl değerlendirildi. “İtibardan tasarruf olmaz” anlayışının tüm kamu kurumlarına sirayet ettiği belirtilen şerhte lüks tüketimden tasarruf edilmesi, Kamu Özel İşbirliği projelerinden vazgeçilmesi çağrısı yapıldı. Büyüme modelindeki tıkanmadan yapısal dönüşüm programı ile çıkılabileceği belirtilen şerhte, “Bu esnada hukukun üstünlüğünü, kamuda meritokrasiyi ve de ekonomide piyasa sisteminin temiz işleyişini sağlamaya yönelik bir atmosfer değişikliği gerekmektedir. İYİ Parti olarak kanaatimiz, Cumhur İttifakı bu değişimi gerçekleştirebilecek dinamiklerden yoksundur” denildi.
PANDEMİDEN SİYASİ RANT PEŞİNDELER
İYİ Parti şerhinde hükümetin ekonomide yaşanan durgunluğun sebebini pandeminin arkasına saklanarak açıklamasının talihsizlik olduğu ifade edildi, “İktidar gerçeklerin peşine düşmek yerine, pandemiden siyasi rant çıkarma peşine düşmüştür” denildi. Hem Orta Vadeli Program (OVP) hem de bu bütçenin “milletin fakirleştiğinin itirafı” olduğu belirtilen şerhte bütçede işsizlik, enflasyon için de çözüm bulunmadığına dikkat çekildi.
EKONOMİ İÇİN CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI ATANSIN
İYİ Parti’ye göre yeni sistemle birlikte bakanlıkların yapısında ciddi sorun ve kurumlar arası koordinasyonsuzluk var. Şerhte “Mevcut sistemde ısrar edildiği taktirde çözüm olarak ekonomi yönetimiyle ilgili kurumlar arasındaki koordinasyonu sağlayacak ve teknik olarak Strateji ve Bütçe Başkanlığından sorumlu olacak bir Cumhurbaşkanı Yardımcısının ivedilikle atanması gerekmektedir. Ancak yapılacak en etkin değişiklik güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş olacaktır” denildi.
KANAL İSTANBUL, KATAR İSTANBUL PROJESİ OLDU
İYİ Parti Asgari ücretle ilgili 3 bin TL önerisini bütçe şerhine de yazdı, “Emeklilikte Saraya Takılanlar-EYT Sorunu”nun Meclis çatısı altında kurulacak bir komisyonla çözülmesi istendi. Kanal İstanbul Projesi ile ilgili ise “Eğer bu proje bir öngörüsüzlüğün eseri değilse ancak ve ancak bir “rant projesidir. Bugün gelinen noktada bırakın bilim insanlarını kamuoyu nezdinde dahi karşılık bulamayan “Kanal İstanbul Projesi” adeta Katarlılara altın tepsi ile sunulmuştur. 2011’de “Çılgın Proje” olarak takdim edilen “Kanal İstanbul Projesi” bugün ne yazık ki “Katar İstanbul Projesi”ne dönüştürülmüştür” denildi. / DUVAR