Halkların Demokratik Partisi (HDP) Grup Başkanvekilleri Pervin Buldan ve İdris Baluken, vicdani ret hakkının tanınmasına ilişkin Meclis Başkanlığı’na kanun teklifi sundu.
Teklifin gerekçesinde, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatlarına göre vicdani ret hakkı, askerlik hizmeti ile bağdaşmayan savaş karşıtı bir inanca mensup olan kişilerin inanç özgürlüğünü korumak amacıyla, askeri hizmet yükümlülüğüne getirilen bir muafiyettir” denildi.
Vicdani ret hakkını tanımayan tek ülke
Türkiye’nin Avrupa Konseyi devletleri arasında vicdani ret hakkını tanımayan tek ülke olduğu belirtildi.
Vicdani ret kavramının uluslararası belgelerde yer almış, uluslararası hukukta karşılık bulduğuna işaret edilerek, “askerliğin reddedilmesi, savaşın reddedilmesinden bağımsız olarak her bireyin ulaşabileceği hak olarak görülmesi önemli bir noktadır. Bu açıdan vicdani ret hakkının yasalarla güvence altına sağlanması ve fiilen uygulanması, devletin temel görevi olarak ele alınmalıdır”
denildi.
‘Eşit şekilde yapılmyor’
Türkiye’de yasalarda sağlık açısından askerliğe elverişli olan her erkeğin askerlik yapmak zorunda olduğu belirtilmesine karşılık ailesi, kimliği, sınıfı ne olursa olsun eşit şekilde yapılmadığının kamuoyunun bilgisi dahilinde olduğu belirtilerek, “Türkiye’de geçmişten bugüne başbakanların, bakanların, üst düzey bürokratların, komutanların ve bunlara yakın çevrelerin, nasıl alındığı malum raporlarla askerlik görevini yerine getirmedikleri ya da tatil beldelerinde rahat koşullarda, hiçbir risk ve sorumluluk altına girmeden askerliklerini tamamladıkları bilinmektedir. AKP iktidarı döneminde ise sıklıkla başvurulan bedelli askerlik uygulamasından ise yine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çocukları başta olmak üzere siyasilerin, bürokratların ve zengin aile çocuklarının ya da maddi durumu iyi olan kişilerin faydalandığı, yoksul halk kesiminin ise zorla silah altına alındığı görülmektedir” görüşüne yer verildi.
AİHM kararı
AİHM’in vicdani retçi Osman Murat Ülke’nin başvurusu üzerine verdiği kararında hakkın tanınması açısından Türkiye için bağlayıcı nitelikte olduğu belirtilerek, “Ülke’nin içinde bulunduğu ‘sivil ölüm’ halinin vicdani redde ilişkin herhangi bir yasal düzenleme yapamamasından kaynakladığını” da karara bağladığı ifade edildi.
Kanun teklifinin tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.