Devlet Başkanı Beşar Esad'a bağlı Suriye ordusuna karşı 27 Kasım'da saldırı başlatan Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki cihatçı gruplar, önce İdlib ve Halep'i, ardından Hama ve Humus'u, son olarak ise bugün sabah erken saatler itibarıyla başkent Şam'ı kontrol altına aldı. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Esad'ın nerede olduğunu açıklamasa da görevinden ayrılmaya karar vererek ülkeyi terk ettiği bilgisini teyit etti.
Suriye'deki son gelişmelere dünyadan gelen bazı tepkiler ise şöyle...
AB: TÜM YAPICI ORTAKLARLA ÇALIŞMAYA HAZIRIZ
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, sosyal medya platformu X hesabından yaptığı paylaşımda, Esad yönetiminin sona ermesini olumlu karşıladığını bildirerek bölgedeki tüm yapıcı ortaklarla çalışmaya hazır olduğunu aktardı. AB'nin önceliğinin bölgede güvenliğin sağlanması olduğunu aktaran Kallas, Suriye ve Orta Doğu'da 'tüm yapıcı ortaklarla' birlikte çalışmaya hazır olduğunu belirtti.
Kallas, "Esad diktatörlüğünün sona ermesi olumlu ve uzun zamandır beklenen bir gelişme Bu aynı zamanda Esad'ın destekçileri Rusya ve İran'ın zayıflığını da gösteriyor" dedi.
BELÇİKA: SURİYE'DE YENİ BİR DÖNEM BAŞLADI
Belçika Başbakan Yardımcısı Petra de Sutter da X paylaşımında, Esad 'diktatörlüğünün' sona ermesiyle Suriye'de 'yeni bir dönemin başladığını' aktardı. De Sutter, "On yıllardır süren korku ve baskıdan sonra umut var. Artık tüm vatandaşların temsil edildiği ve azınlıkların korunduğu demokratik bir sisteme yer var" değerlendirmesinde bulundu.
FRANSA: BARBAR DEVLET ÇÖKTÜ, SONUNDA
AA'nın aktardığına göre, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Suriye'de yaşanan son gelişmeleri X hesabından yaptığı paylaşımda değerlendirdi. "Barbar devlet çöktü. Sonunda. Suriye halkına, onların cesaretine, sabırlarına saygımı sunuyorum. Bu belirsizlik anında, onlara barış, özgürlük ve birlik dileklerimi gönderiyorum" diyen Macron, ülkesinin tüm Orta Doğu'nun güvenliğine bağlılığını sürdüreceğini aktardı.
BM TEMSİLCİSİ: BU KARANLIK DÖNEM DERİN YARALAR BIRAKTI
Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, Katar'da gerçekleştirilen Doha Forum 2024'te düzenlediği basın toplantısında ülkedeki son gelişmeleri ele aldı. "Bugün Suriye tarihinde bir dönüm noktası. Bu millet, 14 yıl boyunca amansız acılara ve tarifsiz kayıplara katlandı" diyen Pedersen, can kayıplarının, yıkımın, alıkoymaların ve insan hakları ihlalinin yükünü taşıyan herkese dayanışma mesajı verdi.
Pedersen, "Bu karanlık dönem, derin yaralar bıraktı" diyerek bugün başlayan yeni döneme ihtiyatla baktıklarını, tüm Suriyeliler için barışçıl, uzlaşmacı ve kapsayıcı bir dönemin başladığını söyledi. Yeni dönemin manasının, yerinden edilenler için kaybettikleri evlerine dönmek, birbirinden ayrılmak zorunda kalan aileler için bir araya gelmek olduğunu vurgulayan Pedersen, kaygı duyanların sesine kulak verdiklerini kaydetti.
'SİVİLLER KORUNMALI, KAMU KURUMLARI MUHAFAZA EDİLMELİ'
"Suriye'de yenilenme ihtimalini kucaklamanın tam zamanı. Suriye halkının direnci, birleşik ve barışçıl bir Suriye için ileriye dönük bir yol sunuyor" diye konuşan Pedersen, Suriye'de istikrarlı ve kapsayıcı geçiş düzenlemelerinin ivedilikle hayata geçirilmesi, Suriye kurumlarının işlevlerini sürdürmesi, Suriye halkının meşru isteklerinin karşılanmasının yanı sıra egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne sahip birleşik bir Suriye'nin tüm uluslararası toplumun destek ve katılımını alabilecek şekilde yeniden tesis edilmesi için yol haritasının çizilmesi gerektiğini belirtti.
Birçok Suriyelinin, halkın ve devlet kurumlarının korunması çağrıları yaptığını aktaran Pedersen, sahadaki tüm silahlı aktörlere, kanun ve düzeni sürdürme, sivilleri koruma ve kamu kurumlarını muhafaza etme çağrısında bulundu.
BM Temsilcisi Pedersen, Suriye'de diyalog, birlik ve uluslararası insancıl hukuka saygıya öncelik verilmesi gerektiğini belirterek, "Herkes için barış ve onuru güvence altına almak üzere kolektif bir çaba sarf edilmesi gerektiğini ve Suriye halkının kendisinin karar vereceği ve şekillendireceği istikrarlı ve kapsayıcı bir geleceğe doğru yolculuğunda onları desteklemeye hazır olduğumu ifade etmek isterim" diye konuştu.
ÇİN: EN KISA ZAMANDA İSTİKRARA DÖNÜLMESİNİ UMUYORUZ
Suriye'deki duruma ilişkin Çin'den de açıklama geldi. Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, "Çin, Suriye'deki durumu yakından izlemektedir. Ülkenin en kısa zamanda istikrara dönmesini umuyoruz" ifadesine yer verildi.
Çin hükümetinin, ülkeden ayrılmak isteyen vatandaşlarına yardım ettiğini ve ülkede kalanlarla yakın teması sürdürerek güvende olmalarını tavsiye ettiği aktarılan açıklamada, "Suriye'de ilgili taraflara Çin kurumları ve personelinin emniyetini ve güvenliğini korumaya çağırıyoruz" denildi. Açıklamada, Çin'in Şam Büyükelçiliği'nin görevini sürdürdüğü ve ihtiyacı olan Çin vatandaşlarına destek sağlayacağı kaydedildi.
İTALYA: KAYGILI BİR ŞEKİLDE TAKİP EDİYORUZ
İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de X hesabından yaptığı paylaşımda, Suriye'deki gelişmeleri kaygılı biçimde takip ettiğini bildirdi. Paylaşımda Tajani, "Suriye'deki durumu, kaygılı bir şekilde dikkatle takip ediyorum. Şam'daki büyükelçiliğimiz ve Chigi Sarayı (Başbakanlık) ile sürekli temas halindeyim. 10.30'da Dışişleri Bakanlığında kriz masasının toplanması için çağrıda bulundum" dedi.
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada da "Bakan Tajani, bu sabah Suriye'deki durumla ilgili toplantı çağrısında bulundu. Milislerin Şam'a girişi ve Beşar Esad rejiminin dağılması, öncelikle halen bu ülkede bulunan İtalyanların korunması için acil bir yanıt verilmesi ihtiyacını doğuruyor. Bakan Tajani, İtalya'ya dost hükümetlerin siyasi liderleriyle temaslarda bulunacak ve İtalyan devletinin diğer yönetimleriyle önceden planlanmış olan eylem planlarını teyit edecek" ifadeleri yer aldı.
İSPANYA: GELİŞMELERİN HIZI KARŞISINDA ŞAŞKINIZ
İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, Suriye'deki mevcut durumu ve son gelişmeleri İspanya devlet televizyonu RTVE'ye değerlendirdi.
Suriye'de Beşar Esad yönetimi karşıtı silahlı grupların 11 gün önce ülkedeki önemli şehirlerin kontrolünü ele geçirmeleriyle başlayan sürecin 'herkes için çok hızlı ve şaşırtıcı bir gelişme olduğunu' vurgulayan Albares, başkent Şam'ın kontrolünün ele geçmesi ve Devlet Başkanı Beşar Esad'ın kaçmasına rağmen mevcut yönetimin yeni bir hükümetin nasıl kurulacağına ilişkin tüm görüşmelere açık olduğunu belirtti.
Bakan Albares, "Avrupalı mevkidaşlarımla da konuştum. Herkes Suriye'deki gelişmelerin çok hızlı olmasından dolayı şaşkın. Şu anda önceliğimiz İspanyol vatandaşlarının güvenliği. Çevredeki havalimanlarının kapalı olmasından dolayı herhangi bir tahliye yapılamaz ama zaten mevcut durum da hiçbir kaosa işaret etmiyor. Tam tersine, silahlı grupların ilk adımı halka rahat olmaları, devlet kurumlarının işleyişinin devam edeceği ve hükümet ile birlikte çalışacakları mesajı vermek oldu" ifadelerini kullandı.
'HERKES BARIŞÇIL VE İSTİKRARLI BİR SURİYE İSTİYOR'
Silahlı grupların 'çok rahat ve karşılarında hiçbir direnç görmeden ilerlediklerini' kaydeden Albares, 'hiçbir yağmalama ve katliam olmadığına' işaret etti."Mevcut durum herhangi bir kaos yaşanacağına işaret etmiyor" diyen İspanya Dışişleri Bakanı, "Orta Doğu'da zaten Suriye'ye kadar uzanamayacak kadar çok savaş var. Şam'ın alınması Orta Doğu'nun çok istikrarsız olduğu bir dönemde çok önemli bir değişiklik" diye konuştu.
Suriye'nin farklı yerlerinde dokuz kadar İspanyol ve 100 kadar hem Suriye hem de İspanya vatandaşı olduğunu, bu kişilerin güvenliği için çalıştıklarını kaydeden Albares, sürekli temas halinde olan bu kişilerin hepsinin iyi durumda olduğu bilgisini paylaştı. Albares, 'Esad rejimi çökmüş olmasına rağmen silahlı grupların halen ülkede tam kontrole sahip olmadığı' konusunda uyararak "Herkes barışçıl ve istikrarlı bir Suriye istiyor" dedi.